عصر امام صادق ( عليه السلام )

عصر امام صادق( عليه السلام ) يكي از طوفانيترين ادوارتاريخ اسلام است كه ازيك سواغتشاشها و انقلابهاي پياپي گروههاي مختلف ، بويژه از طرف خونخواهان امام حسين (عليه السلام ) رخ ميداد ، كه انقلاب ابو سلمه در كوفه و ابو مسلم در خراسان و ايران از مهمترين آنها بوده است .
و از ديگر سو عصر برخورد مكتبها و ايدهئولوژيها و عصر تضاد افكار فلسفي و كلامي مختلف بود كه از برخورد امت اسلام با مردم كشورهاي فتح شده و نيز روابط مراكز اسلامي با دنياي خارج ، به وجود آمده و در
مسلمانان نيز شور و هيجاني براي فهميدن وپژوهش پديد آورده بود .
عصري كه كوچكترين كم كاري يا عدم بيداري و تحرك پاسدار راستين اسلام يعني امام ( عليه السلام ) ، موجب نابودي دين و پوسيدگي تعليمات حياتبخش اسلام ، هم از درون و هم از بيرون ميشد .
زمان امام صادق(عليه السلام) ، زمان تزلزل حكومت بني اميه و فزوني قدرت بني عباس بود واين دوگروه مدتي درحال كشمكش و مبارزه با يكديگر بودند .
از زمان هشام بن عبدالملي ، تبليغات و مبارزات سياسي عباسيان آغاز گرديد و در سال 129 وارد مرحله مبارزه مسلحانه و عمليات نظامي گرديد و سرانجام در سال 132 به پيروزي رسيد . بني اميه در اين مدت ، گرفتار مشكلات سياسي فراواني بودند ، لذا فرصت فشار و اختناق نسبت به شيعيان را نداشتند .
عباسيان نيز چون از دستيابي به قدرت در پوشش شعار طرفداري از خاندان پيامبرو گرفتن انتقام خون آنان عمل مي كردند ، فشاري از طرف آنان مطرح نبود . از اينرو اين دوران ، دوران آرامش و آزادي نسبي امام صادق ( عليه السلام ) و شيعيان بود و آن حضرت از اين فرصت استفاده كرده و تلاش فرهنگي وسيعي را آغاز كرد .
پيشواي ششم در چنين دوراني به فكر نجات افكار توده مسلمان ازالحاد وبدبيني وكفر و نيز مانع انحراف اصول و معارف اسلامي از مسير راستين بود ، و از توجيهات غلط و وارونه دستورات دين كه به وسيله خلفاي وقت صورت مي گرفت جلوگيري مي كرد .
اينجا بود كه امام( عليه السلام ) دشواري فراوان در پيش ومسئوليت عظيم بر دوش داشت . امام صادق ( عليه السلام ) در ظلمت بحرانها و آشوبها دنياي شيعه را به فروغ تعاعليم خويش روشني بخشيد و حقيقت اسلام را از آلايش انحرافات وگزند فريبكاران حفظ نمود . او آن قدر فقه و دانش اهل بيت را گسترش داد و زمينه ترويج احكام و بسط كلام شيعي را فراهم ساختكه مذهب شيعه به نام او به عنوان مذهب جعفري شهرت يافت . آن اندازه كه دانشمندان و راويان از دانش امام بهره مند برده واز ايشان حرف و حديث نقل كرده اند از هيچ يك از ديگرائمه نقل نكرده اند .
ليكن طولي نكشيد كه بني عباس پس از تحكيم پاييهاي حكومت و نفوذ خود ، همان شيوه ستم و فشار بني اميه را پيش گرفتند و حتي از آنان هم گوي سبقت را ربودند .
وضع به حدي ناگوار وشد كه همگي ياران امام ( عليه السلام ) را در معرض خطر مرگ قرار مي داد ، چنانچه زبده هايشان جزو ليست سياه مرگ بودند .
امام صادق ( عليه السلام ) كه همواره مبارزي نستوه و خستگي ناپذير وانقلابي بنيادي درميدان فكر و عمل بوده ، كاري كه امام حسين (عليه السلام ) به صورت قيام خونين انجام داد ، وي قيام خود را درلباس تدريس وتأسيس مكتب وانسان سازي انجام داد و جهادي راستين كرد .
رحلت امام را به سبب مسموميت دانسته اند . از ارتكاب اين جنايت را كه منصور درتوان خود نمي ديد به جعفر بن سليمان پسر عموي خويش و والي وقت مدينه محول كرد .
فرزند برومندش امام موسي بن جعفر( عليه السلام ) او را دو جامه سفيد مصري كه درآن احرام مي بست ودر پيراهني مه مي پوشيد ودرعمامه اي كه ازامام زين العابدين(عليه السلام ) به او رسيده بود ، كفن نمود و بر آن نماز خواند واو رادر بقيع در كنار قبر پدربزرگوارش سيد الساجدين( عليه السلام ) به خاك سپرد .
سلام بر او از ميلاد تا ميعاد

شخصيت علمي امام صادق ( عليه السلام )

در دوره امامت امام صادق ( عليه السلام ) مسلمانان بيش از پيش به علم و دانش روي آوردند و در بيشتر شهرهاي قلمرو اسلام بويژه در مدينه ، مكه ، كوفه ، بصره و ... مجالس درس و مناظره هاي علمي داير واز رونق خاصي برخوردار گرديد .
در اين زمان با استفاده از فرصت به دست آمده امام صادق( عليه السلام ) توانست نهضت علمي فرهنگي پدرش امام باقر( عليه السلام ) را ادامه داده و علوم و معارف اهل بيت را بيان كرده در همه جا منتشر كند . سفرهاي اجباري و اختياري امام به عراق و به شهرهاي حيره ، هاشميه و كوفه و برخورد با اربابان ديگر مذاهب فقهي وكلامي نقش بسزايي در معرفي علوم اهل بيت و گسترش آن در جامعه داشت .
در اين شهرها گروههاي مختلف براي فراگيري دانش نزد آن حضرت مي آمدند و از درياي دانش او بهره مند مي بردند . برخورد وي با گروههاي مختلف مردم سبب شد كه آوازه شهرتش در دانش و بينش ديني ، علم و تقوي ، سخاوت و جود وكرم و ...
در تمام قلمرو اسلام طنين انداز شود و مردم از هر سو براي استفاده از دانش بيكران وي رو سوي كنند . در اين دوره علوم و فلسفه ايراني ، هندي و يوناني به حوزه اسلامي راه يافت و بازار ترجمه علوم گوناگون از زبانهاي مختلف به زبان عربي گرم و پررونق گرديد .
همچنين مكتبهاي كلامي و فرقه مذهبي و فقهي در اين عصر پايه گذاري شد .
امام صادق ( عليه السلام ) با تمام جريانهاي فكري و عقيدتي آن روز برخورد كرده و موضوع اسلام و تشيع را در برابر آنها روشن ساخته و برتري بينش اسلام تشيعي را ثابت كرده است .
مناظرات امام صادق (عليه السلام) با اربابان دانشهاي گوناگون چون پزشكان ، فقيهان ، منجمان ، متكلمان ، صوفيان و... بويژه مناظرات وي با ابوحنيفه مشهور و در منابع شيعه و سني ثبت است .
شاگردان امام باقر (عليه السلام) پس از درگذشت آن حضرت به گرد شمع وجود امام صادق( عليه السلام ) حلقه زدند .
امام ( عليه السلام ) نيز با جذب شاگردان جديد به تأسيس يك نهضت عظيم فكري و فرهنگي و بالنده مبادرات ورزيد ، به گونه اي كه طولي نكشيد مسجد نبوي در مدينه منوره و مسجد كوفه در شهر كوفه به دانشگاهي عظيم تبديل شد . درگيري شديد بين بني عباس و بني اميه ، آنان را آن چنان به خود مشغول كرده بود ، كه فرصتي طلايي براي امام صادق ( عليه السلام ) و يارانش به دست آمد .
آن حضرت با استفاده از اين فرصت به بازسازي و نوسازي فرهنگ ناب اسلام پرداخت و شيفتگان مكتب حق از اطراف و اكناف ، از بصره ، كوفه ، واسط ، يمن و نقاط مختلف حجاز به مركز اسلام ؛ يعني مدينه ، سرازير شدند وچون پروانگي دلباخته به گرد شمع وجود امام صادق ( عليه السلام ) تجمع كردند .
امام صادق ( عليه السلام ) هر يك از شاگردان خود را رشته هاي كه با ذوق و قريحه او سازگار بود ، تشويق و تعليم مي نمود و در نتيجه ، هر كدام از آنها در يك يا دو رشته از علوم مانند : حديث ، تفسير ، فقه و كلام ، تخصص پيدا مي كردند .
دردانشگاهي كه امام بوجود آورده بود شاگردان بزرگ و برجسته اي همچون هشام بن حكم- محمد بن مسلم- ابان بن تغلب- هشام بن سالم - مومن الطاق - مفصل بن عمر - جابر بن حيان و... تربيت كرد كه هر يك از آنها شخصيتهاي بزرگ علمي و چهره هاي درخشاني بودند كه خدمات شاياني انجام دادند . به عنوان نمونه هشام بن حكم 31 جلد كتاب و جابر بن حيان بيش از 200 جلد در زمينه علوم گوناگون بخصوص رشته هاي عقلي طبيعي و شيمي كتاب نوشته است و به عنوان بدر علم شيمي مشهور است .
دانشمندان علم حديث شمار كساني را كه مورد اعتماد بوده اند - راويان ثقه - و از آن حضرت نقل كرده اند تا چهار هزار نفر را نوشته اند .
شاگردان دانشگاه امام منحصر به شيعيان نبوده بلكه پيروان اهل تسنن نيز از مكتب آن حضرت برخوردار مي شدند .
بزرگان اهل سنت چون مالي بن انس ، ابوحنيفه ، سفيان ثوري ، سفيان بن عيينه ، ابن جريح ، روح ابن قاسم و... ريزه خوار خوان دانش بيكران او بودند . ابو حنيفه كه دو سال شاگرد امام بود اين دوره را پايه علوم و دانش خود معرفي كرده مي گويد :
اگر آن دو سال نبود " نعمان " از بين رفته بود .
 

 عنوان کتاب : تولدی دیگر
نویسنده : فروغ فرخزاد
تاریخ نشر : بهمن 82
تایپ : ندا زارع
تولدی دیگر
آن روزها
آن روزها رفتند
آن روزهای خوب
آن روزهای سالم سرشار
آن آسمان های پر از پولک
آن شاخساران پر از گیلاس
آن خانه های تکیه داده در حفاظ سبز پیچکها
- به یکدیگر
آن بام های بادبادکهای بازیگوش
آن کوچه های گیج از عطر اقاقی ها
ان روزها رفتند
آن روزهایی کز شکاف پلکهای من
آوازهایم ، چون حبابی از هوا لبریز ، می جوشید
چشمم به روی هرچه می لغزید
آنرا چو شیر تازه مینوشد
گویی میان مردمکهای
خرگوش نا ارام شادی بود
هر صبحدم با آفتاب پیر
به دشتهای ناشناس جتجو میرفت
شبها بهنگل های تاریکی فرو می رفت

 عنوان کتاب : تولدی دیگر
نویسنده : فروغ فرخزاد
تاریخ نشر : بهمن 82
تایپ : ندا زارع
تولدی دیگر
آن روزها
آن روزها رفتند
آن روزهای خوب
آن روزهای سالم سرشار
آن آسمان های پر از پولک
آن شاخساران پر از گیلاس
آن خانه های تکیه داده در حفاظ سبز پیچکها
- به یکدیگر
آن بام های بادبادکهای بازیگوش
آن کوچه های گیج از عطر اقاقی ها
ان روزها رفتند
آن روزهایی کز شکاف پلکهای من
آوازهایم ، چون حبابی از هوا لبریز ، می جوشید
چشمم به روی هرچه می لغزید
آنرا چو شیر تازه مینوشد
گویی میان مردمکهای
خرگوش نا ارام شادی بود
هر صبحدم با آفتاب پیر
به دشتهای ناشناس جتجو میرفت
شبها بهنگل های تاریکی فرو می رفت

 فصل سی ودوم
سرانجام تمام دوندگی ها وخستگی هایمان به انتها رسید.از بالاي ایوان به حیاط سرسبزمان که با
چراغهاي ریز رنگی,تزئین شده بود,خیره شدم.درتمام حیاط میز وصندلی چیده بودند.روي میزها
ظروف میوه وشیرینی به چشم می خورد.داخل سالن پذیرایی وهال هم صندلی چیده
بودیم.عروس وداماد هنوز نیامده بودند,ولی مهمانان از راه می رسیدند و روي صندلی ها
جاخوش می کردند.هفته پیش,خود سهیل براي حسین کارت دعوت برده بود.صبح براي دادن
کارت به شرکت محل کار حسین رفته بود,وقتی برگشت کلی از بزرگی شرکت وشغل
وجایگاه حسین تعریف می کرد.آخرین نگاه را درآینه به خود خود انداختم.پیراهن بلند مشکی
پراز سنگ دوزي وملیله ومنجوق,یک سرویس طلاي ساده و موهایی که مثل آبشار با پیچ
وشکن فراوان روي شانه هایم می ریخت.به قیافه ام دقیق شدم.قد بلند وهیکل لاغري
داشتم.پوست گندمی با چشمان درشت وخاکستري رنگ,گونه هاي برجسته ولبهاي نازك که
به چانه اي گرد ختم می شد.دوباره به چشمانم خیره شدم,خودم هم هنوز نمی دانستم چه رنگی
است.هرلحظه به رنگی درمی آمد.به ابروهاي بلند ونازك وپیوسته ام نگاه کردم.مرتب بود.به
احترام حسین شال نازکی روي موهایم انداختم.شال هم از جنس پارچه لباسم وپراز منجوق
وملیله بود وانگار جزئی از لباسم بود.کفش هایم را پوشیدم واز اتاقم خارج شدم.به مادرم نگاه
کردم که پیراهن شیک وگران قیمتی از حریر شیري رنگ به تن داشت.موهایش را تازه بور
کرده بود.هررنگی به موهاي بینوایش می زد به صورتش انقدر می آمد که گاهی در می ماندم
رنگ اصلی موهایش چیست؟آثار خستگی در صورتش هویدا بود.از چند هفته پیش,همه مان
در حال دویدن بودیم.به زن دایی ام نگاه کردم.ساکت کنار دایی ام نشسته وبه روبه رو خیره
مانده بود.به مینا نگاه کردم که موشکافانه همه چیز را نگاه می کرد,مطمئن بودم دنبال ایراد
 

واشکالی است تا بعدا جار بزند.عموي بزرگم هنوز نیامده بود.دوستان سهیل وگلرخ مشغول

فصل سی ویکم
ترم جدید,رو به پایان بود.حدود دو ماه ونیم ازسال جدید گذشته بود.کمتر از گذشته از رفتن به
دانشگاه لذت می بردم.حسین پروژه اش را هم تحویل داده بود ودیگر کاري در دانشگاه
نداشت.ازوقتی قرار شده بود خانه را بفروشد,خیلی کم می دیدمش,خانه قدیمی وپدري اش را
براي فروش به بنگاه سپرده بود وطبق گزارشی که هروزبا تلفن به من می داد,هربعدازظهر
حداقل دو سه نفر می رفتند تا ملک را ازنزدیک ببینند.قیمتی که بنگاه دار روي خانه گذاشته
بود خیلی بالاتر از انتظار من وحسین بود.خوب یک خانه کلنگی بزرگ در شلوغترین محله
هاي تهران,بهترین جا براي ساختن یک آپارتمان چند واحدي بود.
در خانه خودمان هم همه در به در دنبال یک خانه مناسب براي سهیل وعروس جوانش می
گشتند.سهیل مثل بچه ها هرآپارتمانی را می دید,ذوق می کرد ومی گفت:همینه!خودشه...من
همینو می خوام.
بعد پدرم سریع عیب وایرادهاي خانه را درمی آورد ولب ولوچه سهیل آویزان می شد.قرار بود
اول خانه بخرد,بعد مراسم عروسی بگیرند.سهیل تمام پس اندازش را از همان روزهاي اولیه
نامزدي,دربانک مسکن گذاشته وحالا نوبت وامش رسیده بود.پدرم هم قول داده بود کمکش
کند.
هوا کم کم روبه گرمی می رفت وروزها بلند می شد.آخرین جلسات کلاسها بود که لیلا چند
روزي به دانشگاه نیامد.هرچه به خانه شان زنگ می زدم کسی گوشی را برنمی داشت.البته خیلی
نگرانش نبودم چون مادرش از اون دسته آدمهایی بود که ماگهان بارو بندیلش را جمع می کرد
وبه مسافرت می رفتند.اوایل هفته بود که ناراحت وافسرده وارد کلاس شد.شادي بادیدنش از
جا بلند شد وگفت-به به!استاد,خبر می دادي گاو سر می بریدیم...
لیلا دستش را چرخاند:تورو خدا بس کن که اصلاً حال وحوصله ندارم.
 

 ومشکلاتم!دلم می خواهد توبیرون از این دایره,خوشبخت شوي.خواهش می کنم پیشنهادم را
قبول کن ومرا یک عمرسپاسگذارت بگذار!
« قربانت حسین »
با خشم تمام وناگهانی,نامه را ریزریز کردم.داد زدم:به توهیچ ربطی نداره من راجع به زندگی ام
چه تصمیمی بگیرم...بدبخت ترسو!
صداي مادرم ازجا پراندم:مهتاب؟...مهتاب؟دیوانه شدي؟
سال تحویل شد وغم ازدل من پاك نشد.دلم می خواست حسین را پیدا کنم وآنقدر سرش داد
بزنم تا کَر شود.اما از آن روزهرچه به خانه اش زنگ می زدم کسی گوشی را برنمی داشت.دید
وبازدید عید هم بی حضورمن انجام شد.دستم هنوز درگچ بود وبی حوصله با همه دعوا می
کردم.پدرومادر هم حوصله جروبحث با مرا نداشتند وبه تنهایی این طرف وآنطرف می
رفتند.دستم داخل گچ می خارید واشکم را درمی آورد.مثل دیوانه ها طول اتاقم را بالا وپایین
می رفتم ودر دل با حسین دعوایم می شد.بارفتن پدرومادرم به خانه نازي خانم,فکري در سرم
جان گرفت.فوري لباس پوشیدم وسوئیچ ماشین مادرم را برداشتم.مصمم پشت رل نشستم وبا
یک دست ناقص فرمان را چسپیدم.خیابانها مثل کره ماه خلوت بود وباعث شد زود
برسم.سرکوچه,پراز بچه بود.داشتند با یک توپ پلاستیکی,فوتبال بازي می کردند.ماشین را
سرکوچه گذاشتم وبی اعتنا به نگاهاي خیره بچه ها,وارد کوچه تنگ وتاریک شدم.جلوي
درکمی دو دل ایستادم.ولی دوباره خشم بر شکّم غالب شد وزنگ زدم.دستم را روي زنگ
گذاشتم وبرنداشتم تا حسین سراسیمه در را باز کرد.با دیدن من انگار روح دیده باشد,قدمی به
عقب برداشت.عصبی گفتم:
-چیه؟انتظار دیدنم رو نداشتی؟فکر نمی کردي بتونم خیابانهاي اینجا را یاد بگیرم